Paseo polo Camiño Primitivo no treito: A Chanca-San Lázaro
Os viaxeiros e viaxeiras que participaron no paseo polo Camiño Primitivo ao seu paso polo barrio do Carme e Regueiro dos Hortos comprobaron como esa riquísima zona arqueolóxica que aínda conserva o sabor da construción popular e mais dos camiños e hortos que forman un fermosísimo xardín natural, poden desaparecer en pouco tempo se os lugueses e luguesas non o evitamos. Nas súas intervención e coloquios que a ameaza produciu os asistentes insistiron en que se delimite urxentemente este Camiño para así gardalo das pas e da rapina.
A VIAXE A TEMES E UN PROXECTO DE ACTUACIÓN
A VIAXE A TEMES E UN PROXECTO DE ACTUACIÓN
A viaxe que o día 17 de xuño deste ano fixo un grupo de asociados de LugoPatrimonio ao Complexo de Temes, deixou constancia do interese que este importantísimo monumento ten para a arqueoloxía, historia e patrimonio de Galiza, constituíndo o mesmo o vestixio máis antigo da arte paleocristiá. Sendo conscientes, ademais, do abandono no que a administración o mantén, e das posibilidades que ofrece para o desenvolvemento artístico, turístico e económico da zona, solicitamos da Consellaría de Cultura, Deputación e Dirección Xeral de Turismo as seguintes actuacións:
1. Escavacións.
Necesidade de completar unhas boas escavacións tanto no interior da Igrexa como no seu circundo, nas que se incluiría a casa rectoral, como xeito de completar as investigacións realizadas entre outros estudosos, por D. Xaime Delgado Gómez.
2. Infraestrutura.
a) Necesidade de modificar os difíceis accesos que levan ao Complexo tanto desde Castro-A Barrela, como desde Os Peares.
b) Necesidade de infraestrutura relacionada coa atención ao público que se despraza a Temes para ver o Monumento (aloxamento, servizos de restaurante...)
3. Información e sinalización
a) Edición de folletos explicativos da historia e monumentalidade de Temes, espallándoos polos circuítos turísticos da Xunta de Galiza e demais institucións, fóra, tamén, do noso país.
b) Sinalización do complexo de Temes desde os puntos máis importantes que levan á igrexa, acaidamente Os Peares, Chantada, A Barrela, Castro e Monforte.
Conferencia de Xaime Delgado sobre o complexo de Temes
BREVE SÍNTESE DO CONTIDO HISTÓRICO-CULTURAL DO COMPLEXO DE TEMES 1) PREHISTORIA. 2) O TEMES ROMANO. 3) O TEMES ROMANO-CRISTIÁN. 4) O TEMES XA CRISTIÁN. 5) O TEMES ALTO-MEDIEVAL. 6) O TEMES DA BAIXA IDADE MEDIA. 7. O TEMES CONTEMPORÁNEO. 8. INTERESANTE RECTORAL. Lugo, xuño do 2006
(Por Xaime Delgado Gómez)
a) Temes, nome indíxena (de raíz indoeuropea?).
b) “Castro de ladeira” (sobre o que estivo e está todo o complexo).
a) Ara romana a “deuses lares-viais”
b) Por aquí pasaba unha “vía romana” secundaria.
a) Un romano (militar?) xa cristián emparentado cos Temes:
1) Decide facer aquí, na súa propiedade, un MAUSOLEO.
2) Vai a Roma e trae un cargamento de prefabricadas pezas de mármore (a tapa dun SARCÓFAGO; 6 capiteis (só 4 en principio); columnas, pilastras, etc.).
3) Transporta este material polo río Miño deica o “Portus Polumbarius” (Pombeiro).
b) Gran MAUSOLEO á beira da “vía” (segundo invariábel costume romano).
§ A pomba e a palma de granito, do Mausoleo, son feitas aquí.
§ (Está relacionada cos seus restos a tradición do “Corpo Santo”?).
§ Confirmarano seguramente algún día unhas necesarias escavacións.
§ Aquí, na casa do Romano, fúndase unha “Domus Ecclesiae”, ou Igrexa Doméstica.
§ Máis tarde probabelmente o MAUSOLEO se transformou en oratorio.
o Dedicado xa a Santa María, primeirísima advocación titular?
o Atendido xa por monxes-ermitáns (da agora Ribeira Sagrada?)
§ No 805 é consagrada a primeira igrexa monasterial de Santa María.
§ Aí está o documento escrito.
§ Pezas máis interesantes deste tempo: cimacio (agora pía de auga bendita), cruz visigótica do muro exterior, modillón...
§ Gran complexo do Señor de Temes (Residencia, Torre vixía-defensora (arras, 1467), Igrexa monasterial-parroquial, Mosteiro (residencia de monxes).
§ Bastante documentación medieval referida a Temes.
§ Decadencia, en séculos posteriores.
§ Curiosa mención en 1591: Antonio Pereira de Ourense busca datos sobre Vasco de Temes (sepultura en Lousada), “atopa pedras labradas de gran edif. de alabastro”.
§ Reedificación da igrexa en 1776 (data nunha trabe).
§ Xeneral pobreza de medios (segundo reseña do Libro de Fábrica).
§ Case todo o material marmóreo é reutilizado nos muros.
§ Pinturas renacentistas-barrocas no presbiterio (hai outras debaixo?).
§ Trasládase para aquí un bo retablo barroco.
§ Axéitase no retablo un extraordinario sagrario renacentista.
§ A súa longa historia: a) Sobre asentamentos prehistóricos e romano-visigóticos? b) De ben visíbeis etapas diferentes. c) Dignísimo exemplar rural a conservar.
§ Extraordinaria atalaia de fermosas vistas panorámicas.